Bora Scura is razend spannend en laat je niet onberoerd. Het is adembenemend en fascinerend.
Het gebruik van veldopnamen (field recordings) in met name ambient- en dronemuziek komt regelmatig voor. Vaak worden die opnamen elektronisch bewerkt en geïncorporeerd in de muziek van de artiest. Maar dat hoeft niet noodzakelijkerwijs, zo bewijst de uit Slovenië afkomstige kunstenaar Simon Šerc op Bora Scura. De vraag is of je dit muziek kunt noemen. Vraag is ook of dat er toe doet.
Šerc is een audio- en video-artiest, opnametechnicus, performer en oprichter van een platenlabel (Pharmafabrik). Sinds 1990 maakt hij experimentele muziek en videos en hij werkte samen met artiesten, groepen en collectieven op verschillende gebieden. Šerc is actief in muzikale projecten als PureH, Cadlag, Matrix441 en Glaxprism. Het label startte de Sloveen in 1993, met als doel een platform te creëren voor experimentele muziek die ernaar streeft verandering te brengen in de manier waarop we muziek en andere kunstvormen ervaren en consumeren. Van dat streven is Bora Scura een goed voorbeeld.
In Slovenië, niet al te ver van Italië, ligt de Vipava vallei en daarin bevindt zich de plaats Ajdovščina. In de vallei – en dus ook in Ajdovščina – kan het zeer hard waaien. Gemiddeld 42 keer per jaar waait er een sterke en koude wind, Bora genaamd. Windstoten van 180 kilometer per uur zijn geen uitzondering en er zijn uitschieters van boven de 200 kilometer per uur. Het betreft een droge valwind uit noordoostelijke richting die serieuze schade kan aanrichten. Huizen verliezen dakpannen, het verkeer raakt ontregeld en objecten worden meegevoerd door de wind.
Šerc heeft in Ajdovščina geluidsopnamen gemaakt van de Bora en die opnamen zijn te horen op zijn nieuwe cd. De kunstenaar is zorgvuldig te werk gegaan. Zo heeft hij ervoor gezorgd dat de microfoons geen bijgeluiden hebben gevangen, zodat de klanken die zijn te horen op het album een waarheidsgetrouwe weergave zijn van wat er gebeurt tijdens de storm. De klanken zijn niet bewerkt; het zijn de wind, de geluiden die door de wind worden veroorzaakt en een paar andere omgevingsgeluiden die je hoort op Bora Scura.
In feite creëert Šerc een ambient-werkstuk, een soundscape slechts bestaand uit veldopnamen. Verschillende facetten van (de gevolgen van) de Bora komen, onderverdeeld in tien stukken, aan bod. In ‘Action I (Cyclon)’ waait het al behoorlijk, maar is er nog bedrijvigheid buiten, getuige de tractor en de blaffende hond die te horen zijn. Het wordt al wat heftiger in ‘Action II (Jet)’, waarin de wind begint te fluiten en minder constant klinkt maar meer harde vlagen laat horen. Menselijke aanwezigheid is niet meer waar te nemen, het enige geluid dat daarop duidt zijn luidende kerkklokken. Waarschijnlijk bevindt iedereen zich al binnen.
Naarmate de tijd verstrijkt, wordt de wind steeds harder. In het vierde deel (‘Action IV (Corridor)’) wordt door de constante harde wind die de onderlaag vormt een drone gesuggereerd, maar is die er ook echt? De windstoten zijn heftig en fluiten om je oren. Je waant je er middenin, zelfs al luister je ernaar tijdens warm en kalm weer. Aan het einde van het vierde deel beginnen voorwerpen te bewegen. In het vijfde deel volgt de eerste climax. Het geluid van de wind krijgt nu echt iets angstaanjagends en ook zwaardere objecten kantelen, botsen, dreigen los te raken. Vallende druppels worden hoorbaar, alsof iets is gaan lekken.
De bewegende voorwerpen klinken in ‘Action VI (Pressure)’ als percussie, als een slagwerker in een vrije improvisatie. Het fluiten van de wind klinkt nu hoog en hard. De echte zware storm die ook schade aanricht, lijkt zich te voltrekken in deel zeven. Krakende geluiden voegen zich bij de klanken van de striemende windvlagen. De gevolgen lijken hoorbaar in het achtste deel. Hoewel de Bora over zijn hoogtepunt heen lijkt, knallen zware objecten ergens tegenop. Daarin valt iets van een ritme te ontwaren. De geluiden van de voorwerpen klinken nu dichterbij en de wind wat verder weg. Aan het eind zijn een paar voetstappen waarneembaar. Iemand waagt zich weer buiten.
Šerc bouwt zijn zorgvuldig opgebouwde werk weer af in de laatste twee delen. In ‘Action IX (String)’ worden lichtere voorwerpen, klinkend als gemaakt van blik, door de wind bewogen. Het onheilspellende is er nu wel vanaf, de zwaardere klanken van de wind fungeren als een soort basdrum. Een paar flinke nastoten zijn er nog wel. In het laatste deel, ‘Action X (Eject)’ blaast de wind door een buis (zo klinkt het althans), waardoor de suggestie word gewekt dat een blaasinstrument, een oosterse fluit van een vrij groot formaat, wordt bespeeld. De wind wordt kalmer, maar een enkele oprisping doet zich nog voor.
Bora Scura duurt zo’n tweeënzeventig minuten en hoewel grotendeels alleen de wind en de gevolgen van die wind te horen zijn, boeit het album van de eerste tot de laatste seconde. Šerc vertelt aan de hand van de Bora een verhaal, of beter gezegd: laat de Bora zijn eigen verhaal vertellen. Ieder kan daar zijn eigen interpretatie aan geven. Noem het muziek, noem het een kunstwerk, noem het… whatever: Bora Scura is razend spannend en laat je niet onberoerd. Het is adembenemend en fascinerend.